Dysfagia - trudności z przełykaniem - przyczyny i leczenie. W przypadku dysfagii niezbędne jest zastosowanie terapii opierającej się na żywieniu medycznym. Odpowiednio dobrana dieta nie dopuści do niedożywienia pacjenta, co w przypadku postępującej choroby jest niezwykle istotne.

Spis treści:

• Jakie produkty Nutrego można zastosować
• Definicja Dysfagii
• Objawy dysfagii
• Przyczyny i metody wsparcia dysfagii
• Problemy z przełykaniem
• Leczenie dysfagii
• Interdyscyplinarne podejście do leczenia zaburzeń połykania
• Rola diety w leczeniu dysfagii - praktyczne wskazówki
• Na ile jest to bezpieczna forma podawania pokarmu?
• Psychologiczne aspekty zaburzeń połykania

Dysfagia - jakie produkty Nutrego można zastosować

Dysfagia – tym terminem medycznym określane jest utrudnione przechodzenie pokarmu z jamy ustnej przez przełyk do żołądka. Poniżej przedstawiamy, jak możesz korzystać z naszych środków odżywczych.

Proponowane diety w proszku przeznaczone są do zagęszczania pokarmów. Dzięki możliwości regulacji konsystencji pokarmów do postaci syropu, miodu czy budyniu, pacjenci z zaburzeniami połykania mogą dostosować dietę do swoich indywidualnych potrzeb i preferencji, co może znacząco poprawić jakość życia i stan odżywienia. 

Krótko o produktach:

• IMMAX jest wysokobiałkową dietą uzupełniającą do żywienia dojelitowego i doustnego
• Adensin to proszek do zagęszczania pokarmów, wspierający dietę osób z dysfagią.
• ProDiet TROPHIC jest specjalistyczną pełnowartościową dietą w proszku przeznaczoną do długotrwałego żywienia dojelitowego

Nutrego ADENSIN to proszek do zagęszczania pokarmów

który odgrywa kluczową rolę w diecie osób z dysfagią. Dysfagia może występować jako wynik różnych stanów medycznych, w tym chorób neurologicznych, po udarze mózgu, w chorobach nowotworowych czy po operacjach w obrębie głowy i szyi. Problemy z połykaniem nie tylko utrudniają przyjmowanie pokarmów, ale też zwiększają ryzyko zachłystowego zapalenia płuc, co może mieć poważne konsekwencje zdrowotne.

Nutrego Adensin umożliwia indywidualne dostosowanie konsystencji pokarmów do potrzeb pacjenta, co jest niezwykle ważne w zapewnieniu bezpiecznego połykania i odpowiedniego odżywiania. Ponieważ produkt jest bezsmakowy i bezzapachowy, nie zmienia smaku ani zapachu przygotowywanych posiłków, co jest istotne dla zachowania przyjemności z jedzenia.

Stosowanie tego produktu może być szczególnie przydatne w następujących przypadkach:

• U pacjentów z zaburzeniami połykania (dysfagia): Pomaga w bezpiecznym przyjmowaniu płynów i pokarmów stałych, redukując ryzyko zakrztuszenia czy zachłystowego zapalenia płuc.
• W chorobach nowotworowych: W przypadku nowotworów głowy, szyi czy przewodu pokarmowego, gdzie dysfagia jest częstym objawem.
• W okresie okołooperacyjnym: Kiedy po operacjach w obrębie jamy ustnej, gardła czy przełyku, normalne połykanie jest utrudnione.
• U pacjentów zagrożonych niedożywieniem: Gęstsze pokarmy mogą ułatwić spożywanie odpowiedniej ilości kalorii i składników odżywczych.

Nutrego Adensin jest łatwy w użyciu, wymaga jedynie dodania odpowiedniej ilości proszku do pokarmów i dokładnego wymieszania, co umożliwia przygotowanie posiłków z pożądaną konsystencją w domowym zaciszu.

Immax to przede wszystkim produkt odżywczy

Oferuje kompleksowe wsparcie żywieniowe, dostarczając wysokiej jakości białka, energii oraz wszystkich niezbędnych składników odżywczych, takich jak witaminy, minerały, leucynę i przeciwutleniacze. Jest to szczególnie ważne w przypadku pacjentów z dysfagią, którzy ze względu na trudności z połykaniem mogą mieć ograniczony dostęp do zróżnicowanej i pełnowartościowej diety.

Zastosowanie produktu IMMAX może być szczególnie korzystne w następujących sytuacjach:

• Dla osób z zaburzeniami smaku i apetytu: Produkt jest niesłodki i bezsmakowy, co pozwala na dodawanie go do różnorodnych potraw bez zmiany ich pierwotnego smaku.
• W stanach zwiększonego zapotrzebowania na energię i białko: Takich jak choroby nowotworowe, kacheksja, oparzenia, odleżyny, gdzie odpowiednie odżywianie ma kluczowe znaczenie dla procesu leczenia i rekonwalescencji.
• Przy zaburzeniach żucia i połykania: IMMAX może być łatwo dodawany do miękkich lub płynnych pokarmów, takich jak kleiki, budynie, mleko czy kawa, co ułatwia spożywanie posiłków.
• W chorobach neurologicznych i przewlekłych: Gdzie dysfagia często występuje jako objaw choroby.

ProDiet Trophic Basic Enteral specjalistyczna pełnowartościowa dieta w proszku przeznaczoną do długotrwałego żywienia dojelitowego

ProDiet TROPHIC Basic Enteral to specjalistyczna pełnowartościowa dieta w proszku przeznaczona do stosowania u pacjentów wymagających wsparcia żywieniowego, w tym u osób z dysfagią. Produkt ten umożliwia podawanie zarówno doustnie, jak i przez zgłębnik bezpośrednio do przewodu pokarmowego, co czyni go idealnym rozwiązaniem dla pacjentów, którzy mają trudności z połykaniem tradycyjnych pokarmów lub wymagają żywienia dojelitowego.

Zalety ProDiet TROPHIC Basic Enteral dla pacjentów z dysfagią:

1. Kompletna pod względem odżywczym: Dieta zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze, takie jak białka, węglowodany, tłuszcze, składniki mineralne i witaminy, zapewniając pełnowartościowe wsparcie żywieniowe.

2. Możliwość dostosowania kaloryczności: Produkt pozwala na przygotowanie diety o różnej kaloryczności (normo- lub hiperkalorycznej), w zależności od indywidualnych potrzeb energetycznych pacjenta.

3. Bezpieczny dla osób z cukrzycą: Nie zawiera sacharozy, co umożliwia stosowanie diety przez pacjentów z cukrzycą lub zaburzeniami glikemii.

4. Łatwość dodawania do pokarmów: Proszek może być łatwo mieszany z różnymi pokarmami, takimi jak kleiki, kaszki, budynie, mleko czy kawa, co umożliwia zachowanie różnorodności diety mimo ograniczeń związanych z dysfagią.

5. Brak laktozy, sacharozy i glutenu: Dieta jest bezpieczna dla osób z nietolerancjami pokarmowymi, co zwiększa jej uniwersalność.

Sposoby wykorzystania przez pacjentów z dysfagią:

• Doustne żywienie uzupełniające: Dla pacjentów, którzy mogą spożywać pewne pokarmy doustnie, ale wymagają dodatkowego wsparcia żywieniowego w celu pokrycia zapotrzebowania na składniki odżywcze.
• Żywienie przez zgłębnik: W przypadku pacjentów z ciężką dysfagią, u których konieczne jest omijanie procesu połykania i bezpośrednie dostarczanie składników odżywczych do przewodu pokarmowego.

Zobacz diety do sondy

Linia Prodiet Trophic do podaży dojelitowej za pomocą sondy lub doustnie. Może być stosowana, jako wsparcie żywieniowe lub stanowić jedyne źródło pożywienia.

Definicja Dysfagii

Dysfagia to zaburzenia połykania, które mogą mieć różne przyczyny i objawiać się na różne sposoby. Może dotyczyć zarówno pokarmów stałych, jak i płynów. W niektórych przypadkach problemy z przełykaniem mogą być na tyle poważne, że pacjent może mieć trudności z przemieszczaniem pokarmu z jamy ustnej do gardła i przełyku, a następnie z przesuwaniem go do żołądka.

Trudności w przechodzeniu pokarmów i płynów powinny być ściśle kontrolowane przez dietetyka, który z kolei określa sposób leczenia pacjenta i odżywiania go.

Przełykanie to złożony proces, który wymaga koordynacji pracy wielu mięśni i nerwów. W normalnych warunkach, połykanie pokarmu z jamy ustnej, przez gardło oraz przełyk do żołądka, przebiega bezproblemowo. W przypadku dysfagii, ten proces staje się trudny, a nawet bolesny.

Objawy dysfagii

Objawy dysfagii mogą być różne i zależą od miejsca, w którym pojawia się problem z połykaniem. Do najczęstszych objawów należą: kaszel podczas połykania, uczucie zalegania kęsa pokarmowego w przełyku, ból podczas przełykania, a także cofanie się treści pokarmowej do przełyku.

Zaburzenia połykania mogą dotyczyć różnych części procesu połykania, m.in przełykania pokarmów stałych, połykania płynów, lub nawet przełykaniu śliny. Mogą występować trudności w górnym odcinku przewodu pokarmowego, w przełyku lub wpustu żołądka. To utrudnienie może być odczuwane jako ucisk z zewnątrz, uczucie zalegania czegoś w przełyku lub nawet uczucie gniecenia w klatce piersiowej. Pacjent może także odnosić wrażenie zwężenia dróg oddechowych, co niekiedy przypomina uczucie do zbierania się na wymioty. Trudności w połykaniu mogą obciążać krtań pacjenta, przez co trudniej mu się mówi. władzę w nogach.

Pacjent z dysfagią powinien jak najszybciej zgłosić się na wizytę u lekarza. Często problemy z przełykaniem są lekceważone, co może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak niedożywienie, czy odwodnienie. Warto również zwrócić uwagę, że dysfagia jest częstsza u osób starszych.

W skróci możliwymi objawami są:

• Utrudnione połykanie pokarmów stałych i płynów.
• Zgaga, kwaśne odbijanie.
• Chrypka, suchy kaszel.
• Częste krztuszenie się.
• Zarzucanie treści pokarmowej do gardła i jamy ustnej.
• Uczucie zalegania pokarmu w gardle lub klatce piersiowej.
• Ból przy przełykaniu (odynofagia).

Zaburzenia połykania u osób starszych - przyczyny i metody wsparcia dysfagii

Przyczyny dysfagii mogą mieć podłoże zaburzenia neurologicznego, takiego jak np. choroba Parkinsona, ale także może je powodować nowotwór, jak rak przełyku, czy też wady wrodzone przewodu pokarmowego. W wielu przypadkach, przyczyną dysfagii jest zwężenie przełyku, które może być wynikiem obecności ciała obcego, guza, czy nacisku z zewnątrz.

Metody wsparcia i leczenia dysfagii:

1. Rehabilitacja logopedyczna: Skupia się na poprawie funkcji mięśni gardła odpowiedzialnych za połykanie.
2. Diagnostyka i leczenie specjalistyczne:
   • W przypadku zaburzeń połykania u noworodków i niemowląt, korzystna może być wizyta fizjoterapeuty dziecięcego lub doradczyni laktacyjnej.
   • W przypadku dysfagii czynnościowych, pomoc psychiatry lub psychoterapeuty.
   • Leczenie antybiotykami lub lekami przeciwgrzybiczymi przy chorobach wywołanych przez drobnoustroje.
3. Zastosowanie metod endoskopowych, laparoskopowych lub chirurgicznych w celu usunięcia mechanicznych przeszkód w przełyku.
4. Leczenie farmakologiczne: Leki na chorobę refluksową, jak esomeprazol, pantoprazol, omeprazol, mogą łagodzić objawy towarzyszące dysfagii.
5. Gastrostomia odżywcza: Dla osób, które nie są w stanie przyjmować pokarmów doustnie, np. w zaawansowanym procesie nowotworowym.

Zalecenia dla opiekunów osób z dysfagią:

• Dostosowanie diety: wprowadzenie diety płynnej lub półpłynnej, zależnie od stopnia dysfagii.
• Stosowanie odpowiednich technik karmienia: uwzględnienie pozycji ciała podczas jedzenia, aby minimalizować ryzyko aspiracji.
• Monitorowanie objawów: zwracanie uwagi na nowe lub nasilające się objawy, które mogą wymagać natychmiastowej interwencji medycznej.
• Edukacja i współpraca z zespołem medycznym: uczestnictwo w szkoleniach na temat obsługi gastrostomii oraz konsultacje z dietetykiem w celu zapewnienia odpowiedniego odżywiania.
• Wsparcie emocjonalne: zapewnienie wsparcia emocjonalnego pacjentowi, który może doświadczać frustracji i trudności związanych z dysfagią.

Problemy z przełykaniem

 Problemy z przełykaniem mogą występować w różnych fazach procesu połykania.

• Dysfagia przedprzełykowa dotyczy trudności w przełykaniu pokarmów i płynów z jamy ustnej do gardła.
• Dysfagia przełykowa dotyczy trudności w przesuwaniu pokarmu do żołądka, co może być wynikiem zwężenia przełyku lub przeszkód w gardle. Dysfagia neurogenna to trudności związane z zaburzeniami układu nerwowego, które hamują właściwe działanie mięśni przełyku.

Leczenie dysfagii

Leczenie dysfagii zależy od jej przyczyny i może obejmować zarówno leczenie farmakologiczne, jak i dietetyczne. Leki mogą obejmować środki hamujące wydzielanie kwasu solnego, które mogą pomóc w przypadku dysfagii spowodowanej refluksem. Dieta może obejmować wprowadzenie pokarmów o konsystencji płynnej lub zmienienie sposobu podawania pokarmów, np. podawanie mniejszych kęsów.

Zaburzenia połykania, w tym dysfagia, mogą wskazywać na poważne problemy zdrowotne, takie jak choroby układu pokarmowego, choroby układu nerwowego, a nawet nowotwory. Jeżeli doświadczasz trudności z połykaniem, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Pamiętaj, że dysfagia to nie tylko problem z przełykaniem pokarmów, ale może być również objawem poważnej choroby.

Interdyscyplinarne podejście do leczenia zaburzeń połykania

Interdyscyplinarne podejście do leczenia zaburzeń połykania podkreśla znaczenie współpracy między różnymi specjalistami, takimi jak neurolog, laryngolog, gastrolog, radiolog, fizjoterapeuta, psycholog, logopeda oraz pielęgniarki pracujące z pacjentem. Diagnostyka i leczenie dysfagii wymagają zintegrowanych działań, począwszy od dokładnej diagnozy przyczyny zaburzeń, poprzez fizyczne badanie pacjenta, wykorzystanie zaawansowanych metod badawczych (np. wideofluoroskopia, manometria, endoskopia), aż po indywidualnie dostosowane metody leczenia. Przyjmuje się, że rehabilitacja pacjentów z dysfagią, szczególnie na tle neurologicznym, jest procesem trudnym i długotrwałym, który może wymagać zarówno interwencji chirurgicznej, farmakologicznej, jak i różnorodnych technik rehabilitacyjnych.

W leczeniu zaburzeń połykania stosuje się metody restytucyjne, kompensacyjne i adaptacyjne, w tym m.in. stymulację termiczną, techniki zmiany postawy podczas jedzenia, a także dostosowanie konsystencji pokarmów. Ważne jest dostosowanie strategii leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta, co może obejmować modyfikacje diety, zastosowanie specjalnych technik połykania czy wprowadzenie ćwiczeń wzmacniających mięśnie odpowiedzialne za proces połykania. Celem jest nie tylko poprawa funkcji połykania, ale też zapewnienie bezpieczeństwa odżywiania i minimalizacja ryzyka powikłań, takich jak aspiracja pokarmu do dróg oddechowych.

Rola diety w leczeniu dysfagii - praktyczne wskazówki

Dieta odgrywa kluczową rolę w leczeniu dysfagii, ponieważ problemy z połykaniem mogą znacząco utrudniać spożywanie pokarmów i napojów, a także zażywanie leków. Aby zapewnić bezpieczne i skuteczne żywienie, posiłki powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjenta, z uwzględnieniem stopnia zaburzeń połykania.

Ważne jest, by pokarmy miały odpowiednią konsystencję, która ułatwia połykanie, jednocześnie zapewniając organizmowi niezbędne składniki odżywcze.

Opiekunowie osób zmagających się z dysfagią powinni przygotowywać posiłki o małych objętościach, ale wysokiej kaloryczności, które powinny być spożywane co kilka godzin. Pokarmy muszą być miękkie i łatwe do połknięcia, najlepiej o konsystencji gładkiej papki.

Przygotowując dania, warto dodawać składniki bogate w białko i energię, takie jak śmietana zamiast mleka, co pomaga w zapobieganiu niedożywieniu. 

Ponadto, posiłki powinny być estetyczne i apetyczne, aby zachęcać pacjenta do jedzenia, co jest istotne dla długoterminowego utrzymania dobrej kondycji zdrowotnej.

W praktyce, opiekun powinien dostosować technikę przygotowywania pokarmów, na przykład przez miksowanie składników, gotowanie na parze lub duszenie z dodatkiem tłuszczu, co zwiększa ich wartość odżywczą i ułatwia formowanie kęsów.

W przypadku bólu po posiłku, chorym zaleca się picie schłodzonych napojów, które działają osłaniająco na śluzówkę.

Równie pożądane jest stosowanie specjalistycznych preparatów zagęszczających (w proszku), takich jak Immax lub ProDiet Trophic, może pomóc w uzyskaniu odpowiedniej konsystencji pokarmów i napojów, nie zmieniając ich smaku czy zapachu. 

Na ile jest to bezpieczna forma podawania pokarmu?

Jak każda procedura medyczna, żywienie dojelitowe niesie ze sobą pewne ryzyko powikłań. Są one jednak minimalne, jeżeli proces jest prowadzony zgodnie z zasadami i pod opieką wykwalifikowanego personelu. Kluczowe jest również regularne monitorowanie stanu pacjenta. Z uwagi na wrażliwość całego procesu należy przestrzegać wszystkich wymagań sanitarnych podczas odżywiania - zasad aseptyki, certyfikowanych produktów medycznych i odpowiedniego systemu podawania pożywienia.

W Polsce, koszty związane z leczeniem żywieniowym w domu mogą być refundowane przez NFZ, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów. Z uwagi na zmieniające się przepisy nie będziemy ich tu opisywać, by nie wprowadzić Cię w błąd.

Zaburzenia połykania - wpływ na jakość życia pacjenta

Zaburzenia połykania są poważnym wyzwaniem klinicznym, które negatywnie wpływają na jakość życia pacjentów, podnoszą koszty opieki zdrowotnej i komplikują proces żywienia oraz leczenia, wymuszając zastosowanie metod takich jak leczenie endoskopowe, tworzenie stomii odżywczych lub całkowite żywienie pozajelitowe. Skutkują także ograniczeniem spożycia pokarmów i prowadzą do osłabienia organizmu, a w konsekwencji przyczyniają się do niedożywienia, o którym piszemy w innym poradniku.

Psychologiczne aspekty zaburzeń połykania

Gdy u osoby z dysfagią obserwujemy lęk przed spożywaniem pokarmów, możliwe jest występowanie czynników psychologicznych, takich jak nerwica gardła lub przełyku. Co interesujące, jest to stosunkowo częsta dolegliwość, która prowadzi do tego, że pacjent może unikać jedzenia, wycofywać się i izolować. Pacjenci często wyrażają chęć jedzenia, ale obawiają się ryzyka zakrztuszenia. Stan ten wymaga natychmiastowej i skutecznej interwencji, by zapobiec niedoborom pokarmowym i odżywczym. Niestety w Polsce jest niewiele klinik, które zajmują się stricte tymi problemami. Poszukiwania specjalisty rekomendujemy rozpocząć w internecie w bliskim regionie.