Spis treści

• przegląd zdrowych diet i ogólnych reguł żywienia podczas choroby nowotworowej
• czym jest leczenie żywieniowe
• kiedy należy skorzystać z leczenia żywieniowego?
• ryzyko niedożywienia pacjentów onkologicznych
• niezbędne składniki w procesie leczenia żywieniowego w onkologii
• polecane gotowe diety przemysłowe

Żywienie jest integralną częścią życia człowieka, ale to od nas zależy czy będziemy zdrowo się odżywiać. To, co spożywamy, ma ogromne znaczenie dla naszego zdrowia, funkcjonowania, długości oraz jakości życia.

Przestrzeganie zasad zdrowego żywienia może uchronić przed wieloma chorobami, a także zmniejszyć ryzyko zachorowania na nowotwory.

Jakie są zdrowe diety w chorobie nowotworowej?

Kiedy zgłębiamy wiedzę na temat prawidłowej diety i szukamy odpowiedniego modelu żywienia o wysokim potencjale przeciwnowotworowym często wymieniane są diety:

• wegetariańskie
• śródziemnomorskie
• tradycyjne azjatyckie
• oraz diety o niskim indeksie glikemicznym.

Większość tych diet opiera się na ograniczeniu czerwonego mięsa. Spożywaniu dużej ilości warzyw, ryb, orzechów, ziół i przypraw (np. kurkumy).

Niezależnie od wyboru, w swojej diecie warto uwzględnić piramidę żywieniową, która definiuje co i w jakich proporcjach należy spożywać.

Nie zapominajmy, że obok diety aktywność fizyczna odgrywa niebagatelną rolę.

„Za powstawanie 1/3 następnej grupy nowotworów odpowiedzialny jest nasz tryb życia i nawyki żywieniowe. Największą dynamikę wzrostu zachorowań i zgonów wykazuje, drugi co do częstości występowania u kobiet i mężczyzn, rak jelita grubego. Brak ruchu i stałej rekreacji fizycznej oraz dieta odległa od diety śródziemnomorskiej obfitująca w mięso, tłuszcze, cukier, sól, ulepszacze, konserwanty, a uboga w ryby, świeże warzywa i owoce, produkty zbożowe, orzechy, sery i jogurty – sprzyja lawinowemu narastaniu zachorowań na nowotwory przede wszystkim jelita grubego. Spożywanie codziennie czerwonego mięsa jeszcze bardziej podwyższa to ryzyko”.

Dr Janusz Meder, onkolog

Osoby zmagające się z chorobami nowotworowymi wymagają szczególnej, dopasowanej do ich potrzeb diety żywieniowej

Ma ona na celu dostarczenie organizmowi odpowiednią ilość składników odżywczych, bogatych w białko, witaminy i niezbędne minerały.

Ważnym elementem leczenia przeciwnowotworowego jest leczenie żywieniowe.

Polega ono na dostarczaniu choremu niezbędnych składników pokarmowych budulcowych i energetycznych (białek, cukrów, tłuszczów, składników mineralnych i witamin), których nie jest w stanie przyjąć w sposób naturalny.

Kiedy należy skorzystać z leczenia żywieniowego?

Bardzo istotne jest podjęcie żywienia medycznego już w początkowym stadium choroby nowotworowej. Wpłynie ono na nastrój i komfort życia pacjenta, a także może mieć wpływ na jego dalsze leczenie. Porada dietetyczna to pierwszy krok interwencji żywieniowej, który powinien wykonać pacjent onkologiczny.

Cała procedura leczenia żywieniowego przebiega pod nadzorem lekarza i dietetyka klinicznego, który na podstawie oceny stanu odżywienia pacjenta dobiera odpowiednią dietę medyczną. Przeprowadzony zostaje wywiad i badania, które pozwolą na poznanie obecnego stanu chorego. Podejmowana jest również decyzja o drodze interwencji, czy będzie to żywienie dojelitowe, dożylne czy też mieszane. Program leczenia jest indywidualny i musi być stale kontrolowany.

Ryzyko niedożywienia pacjenta

Choroby nowotworowe często wywołują stan nazywany jest kacheksją. Jest to złożony proces metaboliczny połączony z przewlekłym stanem zapalnym, zwiększonym zapotrzebowaniem energetyczno-białkowym oraz współistniejącą anoreksją (jadłowstrętem).

To połączenie w krótkim czasie prowadzi do niedożywienia, nadmiernego chudnięcia, a nawet wyniszczenia pacjenta.

Z powodu kacheksji najbardziej cierpią dzieci i osoby starsze, gdyż mają oni najmniej odporne organizmy.

Kacheksja prowadzi do zaniku mięśni i narządów wewnętrznych, przewlekłych nudności, osłabienia, pogłębienia jadłowstrętu. Przysparza to dodatkowych cierpień pacjentom oraz odbiera motywację do walki z chorobą.

Nieleczona kacheksja na tyle pogarsza stan pacjenta, że utrudnia lub nawet uniemożliwia dalsze podejmowanie leczenia przeciwnowotworowego lub negatywnie wpływa na jego skuteczność. Gdy utrata beztłuszczowej masy ciała osiągnie ponad 40% nieuchronnie prowadzi to do śmierci, niekoniecznie z powodu nowotworu, a właśnie z wyniszczenia organizmu.

Leczenie żywieniowe by było skuteczne musi być kompletne. Pacjent powinien otrzymywać wszystkie niezbędne składniki takie jak: węglowodany, aminokwasy, tłuszcze, witaminy i elektrolity.

Białko

Najważniejszym składnikiem żywienia jest wysoka zawartość białka.

Stanowi ono podstawowy składnik diety każdego człowieka - chorego jak i w pełni zdrowego. Produkcja przeciwciał, regeneracja tkanek czy aktywacja komórek immunokompetentnych jest bardzo zaburzona u pacjentów onkologicznych z niedoborem białka.

U pacjentów z chorobą nowotworową zapotrzebowanie na białko wynosi od 15 do 20% energetyczności diety. Bardzo ważne jest, by do diety włączyć produkty pochodzenia roślinnego z dużą ilością białka.

Źródłem białka roślinnego są:

• zboża (chleb, płatki owsiane)
• warzywa strączkowe ( fasola, soczewica)
• orzechy i nasiona (słonecznik, sezam)
• oraz produkty sojowe: mleko, tofu

W swoim jadłospisie chory powinien uwzględnić także chude mięso, ryby, jaja i produkty mleczne. W diecie pacjenta onkologicznego należy zwrócić uwagę, by proporcja białka roślinnego i zwierzęcego wynosiła 1:1.

Węglowodany i tłuszcze

W jadłospisie chorego nie powinno zabraknąć węglowodanów oraz tłuszczy. Bogatym źródłem węglowodanów np. są:

• ryż,
• makarony
• oraz pieczywo

Nowotwór czerpie energię z cukrów prostych, dlatego np. słodycze, należy całkowicie wyeliminować z diety.

W przypadku zapotrzebowania na tłuszcze- inspiracją może być dieta śródziemnomorska. Opiera się ona bowiem na spożywaniu produktów bogatych w wielonasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3. Źródłem zdrowych tłuszczy są:

• oliwa z oliwek, olej lniany,
• ryby morskie, szczególnie: makrela, łosoś, śledź, tuńczyk, halibut, dorsz,
• orzechy i nasiona słonecznika, pestki dyni,
• awokado.

Zachęcanie do jedzenia

Oprócz odpowiednio zbilansowanej diety, należy pamiętać o smaku i atrakcyjnym wyglądzie podanego dania - powinno ono zachęcać chorego do spożycia. Te dwa dodatkowe aspekty długoterminowo dobrze wpływają na stan odżywienia chorego, bo nie jest on zniechęcony do posiłków.

Warto więc pamiętać o estetyce podawanego posiłku, używając np. przypraw bogatych w antyoksydanty jak kurkuma. Dobrana dieta nie powinna także obciążać chorego narządu, szczególnie, gdy dotyczy ona układu pokarmowego.

Bardzo ważne, by:

• posiłki były lekkostrawne, gotowane na parze. Należy unikać smażenia, grillowania, wędzenia
• dania spożywane były w sposób spokojny, bez pośpiechu i stresu
• pić minimum 2 litry wody dziennie
• ograniczyć spożycie soli
• całkowicie wyeliminować alkohol oraz słodycze

Problemy żywieniowe podczas choroby nowotworowej

Chorobie nowotworowej bardzo często towarzyszy brak apetytu, apatia, zaburzenia smaku i węchu.

Najlepszym rozwiązaniem jest wtedy zastosowanie gotowych do spożycia pełnowartościowych diet przemysłowych.

Zawierają one w niewielkiej objętości dużą porcję energii, białka, niezbędnych składników odżywczych i minerałów, a także pożądanych kwasów tłuszczowych i przeciwutleniaczy. Tutaj szczególnie ważna jest Witamina C, E, cynk, Beta- karoten, selen i magnez.

Doustne diety są bardzo łatwe w podaży, a co ważne smakują pacjentowi.

Istotnym faktem jest także oszczędność czasu zarówno opiekuna, jak i chorego. Nutripharma w swoim portfolio ma bogatą ofertę diet doustnych, dojelitowych oraz w proszku.

Polecane środki żywieniowe w onkologii:

EnergyZip to hiperkaloryczna i wysokobiałkowa dieta w płynie do podaży doustnej. Przeznaczona jest dla chorych na nowotwory, że względu na dużą zawartość białka. Wyższe spożycie białka jest zalecane pacjentom przed i w okresach pomiędzy cyklami chemioterapii. Jedno opakowanie EnergyZip 200 ml zwiększa ilość pełnowartościowego białka w diecie o 12 g. Dodatkowo pyszne smaki zachęcają do wypicia.

Immax - Wysokobiałkowa i bezresztkowa dieta w proszku do żywienia dojelitowego doustnie lub przez zgłębnik. Specjalna kombinacja składników odżywczych przeznaczona dla osób chorych na nowotwory z zaburzeniami smaku i apetytu. Ze względu na swoje cenne składniki takie jak białko, L-leucyna oraz pozostałe witaminy i minerały w pełni odżywia organizm pacjenta. Dodatkowo jest bezsmakowy, więc idealnie sprawdzi się z zarówno z potrawami słodkimi jak i ostrymi.

Zobacz też artykuł na temat produktu w czasopiśmie Onkolog

Żywienie pacjentów onkologicznych odbywa się także za pomocą
sondy lub PEG-a.

W naszej ofercie znajdziecie Państwo kompletne pod względem odżywczym wysokokaloryczne i wysokobiałkowe diety do sondy - linia Trophic. Dostarczają one wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Przy podaniu odpowiedniej objętości mogą stanowić wyłączne źródło pożywienia. Właściwe do żywienia dojelitowego w domu, w bardzo wygodnym 1 L opakowaniu typu tetra, które umożliwia prostą podaż diety za pomocą strzykawki.

Ogółem o gotowych produktach żywieniowych

Żywność specjalnego przeznaczenia medycznego to rozwiązanie dla wielu pacjentów onkologicznych. Wybierając ją mają pewność, że dostarczają organizmowi, który toczy walkę - to co najlepsze. Pamiętajmy, że dieta powinna być dopasowana indywidualnie i nadzorowana przez lekarza.

Nutripharma jest do Państwa dyspozycji.

Jeśli mają Państwo pytania - zapraszamy do kontaktu:
kontakt@nutripharma.pl lub 720 877 720.

Bibliografia:

1.Wykłady plenarne I Krajowa Konferencja Naukowa PTNŻ ‘Żywienie i nowotwory’, Olsztyn, 13-14 czerwca 2018 r.

2.Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część III. Diety o właściwościach przeciwnowotworowych, Justyna Zalega, Dorota Szostak-Węgierek.

3.Żywienie drogą przewodu pokarmowego (żywienie dojelitowe), Stanisław Kłęk, Jerzy Jarosz, Aleksandra Kapała, Joanna Krawczyk, Małgorzata Misiak, Kinga Szczepanek, Maciej Krzakowski, Jacek Jassem.

4.Podstawy żywienia klinicznego. Sobotka L (red.). PZWL: Warszawa, 2007.

5.Asher V, Lee J, Bali A. Preoperative serum albumin is an independent prognostic predictor of survival in ovarian cancer. Med Oncol 2012; 29: 2005–2009.

6.https://www.onkonet.pl/dp_leczzyw_bialko.php

Konsultacja Ida Hoffmann
Specjalista ds. Żywienia Klinicznego
Założycielka firmy Nutripharma