Prehabilitacja
Według definicji prehabilitacja to szerokie pojęcie oznaczające wcześniejsze przygotowanie organizmu do ciężkiego wysiłku, związanego z dużym obciążeniem fizycznym i energetycznym. Prehabilitacja to działanie profilaktyczne, mające na celu doprowadzenie do stworzenia rezerwy czynnościowej i metabolicznej celem lepszej tolerancji spodziewanego wysiłku i obciążenia.
W ostatnich latach pojęcie to staje się coraz bardziej popularne w medycynie i oznacza optymalne, wielokierunkowe przygotowanie pacjenta do leczenia, najczęściej operacyjnego dla poprawy jego stanu ogólnego dla lepszego przebiegu pooperacyjnego.
Prehabilitacja ma na celu zmniejszenie ryzyka powikłań, skrócenie czasu hospitalizacji, osiągnięcia w jak najkrótszym czasie jak najwyższej jakości życia.
Prehabilitacja to działanie wymagające zaangażowania wielu osób personelu medycznego: lekarzy, pielęgniarek, dietetyka, psychologa.
Skuteczna prehabilitacja jest możliwa tylko we współpracy z pacjentem.
Według zasad prehabilitacji każdy pacjent przed zabiegiem operacyjnym powinien być jak najbardziej uświadomiony o planowanym zabiegu tak, aby w sposób aktywny i efektywny mógł wykorzystać czas oczekiwania na operację.
Kompleksowy projekt prehabilitacji opiera się na czterech filarach:
Prehabilitacja zakłada rezygnację z nałogów przed planowanym zabiegiem operacyjnym
Takie przygotowanie pacjenta zmniejsza ryzyko powikłań pooperacyjnych oraz ma istotny wpływ na przebieg zabiegu.
Zaprzestanie palenia tytoniu na 4 tygodnie przed zabiegiem operacyjnym oddala od pacjenta ryzyko zaburzeń czynności serca, pooperacyjnych powikłań związanych ze znieczuleniem oraz oddechowych np. zapalenie płuc. Ma korzystny wpływ na proces gojenia się ran. Zmniejsza ryzyko, że powstanie zakażenie miejsca operowanego. Według WHO rzucenie palenia na 4 tygodnie przed operacją zwiększa szanse na wyzdrowienie, ponieważ poprawia się krążenie krwi.
Prehabilitacja zakłada, że również w grupie pacjentów uzależnionych od alkoholu 4-tygodniowy okres abstynencji wpływa na zmniejszenie ryzyka powikłań pooperacyjnych, infekcji i śmiertelność pooperacyjną. Odstawienie alkoholu przed zabiegiem operacyjnym ma ogromny wpływ na gojenie się rany. Do prawidłowej regeneracji tkanek organizm człowieka potrzebuje wielu składników odżywczych, takich jak: witaminy C, A, E, magnez, cynk i żelazo. Przewlekłe spożywanie alkoholu powoduje upośledzenie wchłaniania tych składników, co sprawia, że organizmowi brakuje elementów budulcowych do regeneracji tkanek i rana nie goi się prawidłowo.
Oczekiwanie na zabieg operacyjny to z całą pewnością stresujący czas dla pacjenta. Już sama informacja o konieczności leczenia operacyjnego może być obciążająca psychicznie. W połączeniu z obawami o przebieg zabiegu, rokowania i powrót do zdrowia, powoduje nadmierny stres, który jest czynnikiem niekorzystnym.
Stres powoduje wydzielanie kortyzolu, tzw. hormonu stresu, którego zbyt wysoki poziom skutkuje spadkiem odporności. Kortyzol nasila rozpad białek w organizmie, podnosi poziom glukozy we krwi oraz powoduje wzrost ciśnienia tętniczego. Niektóre osoby pod wpływem stresu tracą apetyt. Powyższe czynniki wpływają negatywnie na organizm przygotowywany do zabiegu operacji.
Dlatego też w sytuacji przewlekłego stresu z towarzyszącym spadkiem nastroju wsparcie psychologiczne jest niezbędnym elementem odpowiedniego przygotowania do zabiegów operacyjnych
W okresie przedoperacyjnym należy zatem przygotować pacjenta do zabiegu pod względem psychicznym ale też fizycznym.
Prehabilitacja opiera się w dużej mierze na przekonaniu pacjentów do aktywności fizycznej
Bardzo istotnym czynnikiem jest to, aby aktywność fizyczna była dostosowana do możliwości i stanu zdrowia chorego. Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ryzyko powikłań pooperacyjnych, ma korzystny wpływ na rekonwalescencję pacjenta. Ćwiczenia fizyczne zwiększające wytrzymałość muszą być dostosowane do wcześniejszej aktywności chorego.
Aktywność fizyczna zalecana na 2-4 tygodnie przed zabiegiem to na przykład codzienna jazda na rowerze lub co najmniej 30-minutowe spacery.
Niezwykle ważnym założeniem projektu prehabilitacji jest jak najlepsze przygotowanie żywieniowe pacjenta przed zabiegiem operacyjnym
W pierwszej kolejności należy ocenić jego stan odżywienia na podstawie wywiadu żywieniowego, badań antropometrycznych oraz skal odżywienia takich jak NRS (Nutritional Risk Screening) czy SGA (Subjective Global Asessment).
Niedożywienie w okresie okołooperacyjnym ma negatywny wpływ na proces leczenia. Zwiększa ryzyko powikłań pooperacyjnych, utrudnia gojenie się ran, zwiększa śmiertelność. Może spowodować wydłużenie pobytu w szpitalu. Dlatego nawet dla pacjentów w odpowiednim stanie odżywienia zalecane jest zwrócenie szczególnej uwagi na żywienie w okresie przedoperacyjnym, tak aby uniknąć ryzyka niedożywienia.
Prehabilitacja zakłada rozpoczęcie przygotowania żywieniowego do zabiegu operacyjnego na 10-14 dni przed nim.
Należy wówczas zwiększyć ilość spożywanego białka o około 40%. i sięgać głównie po łatwostrawne, pełnowartościowe białko z takich produktów jak mięso, ryby, jaja i produkty mleczne. Przygotowania obejmują również zwiększenie ilości przyjmowanych kalorii.
Zapewnienie chorym przed operacją odpowiedniej ilości wszystkich składników odżywczych może być trudne. Zwłaszcza, jeśli pacjent ma zaburzenia odczuwania smaku lub brak apetytu na przykład w trakcie leczenia onkologicznego. Szczególnie wymagający w przygotowaniu żywieniowym są pacjenci onkologii gastroenterologicznej.
W powyższych przypadkach prehabilitacja zakłada skorzystanie ze wsparcia żywieniowego w postaci doustnych suplementów diety. Zgodnie z zaleceniami okołooperacyjnego protokołu ERAS (Enhanced Recovery after Surgery) wsparcie żywieniowe u pacjentów należy włączyć na dwa tygodnie przed zabiegiem.
Warto sięgnąć np. po EnergyZip 200 ml w trzech pysznych smakach (waniliowy, czekoladowy i truskawkowy) w formie aksamitnych koktajli . Zalecane dzienne spożycie to 1-3 sztuki.
A co ze znanymi wszystkim zaleceniami bycia na czczo tuż przed zabiegiem operacyjnym? Otóż według zasad prehabilitacji należy dążyć do maksymalnego skrócenia czasu głodzenia zarówno przed, jak i po operacji. Bezpieczna przerwa w przyjmowaniu pokarmów stałych przed zabiegiem to 6 godzin. Klarowne płyny można bezpiecznie przyjmować na dwie godziny przed operacją.
Dlatego też najnowsze zalecenia okołooperacyjne obejmują podanie pacjentowi napoju bogatowęglowodanowego (12,5% maltodekstryny) o objętości 200-400ml na 2 godziny przed zabiegiem. Jeśli zabieg opóźnia się należy podawać choremu 200ml takiego napoju aż do dwóch godzin przed operacją.
Przykładem takiego napoju jest CarboCH – maltodekstyna w proszku w wygodnych jednorazowych saszetkach 25g do rozrobienia w 200ml wody. CarboCh dostępny jest również w większych opakowaniach 400g (KUP TERAZ Carbo CH).
Podawanie pacjentowi przed zabiegiem napoju bogatowęglowodanowego zapobiega powstaniu insulinooporności, inicjuje procesy metaboliczne, jak również eliminuje dyskomfort chorego związany z głodzeniem przedoperacyjnym.
Najnowsze zalecenia dotyczące żywienia okołooperacyjnego wskazują także na jak najszybsze włączenie diety po operacji, o ile jest to bezpieczne dla pacjenta.
Doustne preparaty odżywcze - takie jak EnergyZip 200ml - są rekomendowane jako bezpieczne dla pacjenta już w 0. dobie po zabiegu. W drugiej dobie po operacji można powrócić do pełnej diety.
Podsumowanie:
Temat prehabilitacji zakładający kompleksowe i indywidualne przygotowanie pacjentów do leczenia operacyjnego staje się w ostatnim czasie coraz bardziej popularny.
Korzyści wynikające z prehabilitacji są bezdyskusyjne. Pacjent przygotowywany do zabiegu operacyjnego według zasad prehabilitacji odnosi korzyści zdrowotne takie jak: mniejsze ryzyko powikłań pooperacyjnych, lepsze gojenie się rany, szybszy powrót do sprawności, krótszy czas hospitalizacji itd.
Są to jednocześnie profity dla placówek medycznych w aspekcie wymiernym finansowo. Pacjenci bez powikłań nie wymagają przedłużonych hospitalizacji i ponownych przyjęć co oznacza niższy koszt pobytu pacjentów w szpitalu.
Zobacz ofertę naszego sklepu lub skonsultują się z naszymi dietetykami. Pomagamy w trudnych chwilach.
