Diagnoza: nowotwór, budzi u pacjenta i jego bliskich ogrom silnych emocji. Ważne, by jak najszybciej otrząsnąć się z tych negatywnych i za wszelką cenę wzmacniać wolę walki o zdrowie. Bo przecież – Rak to nie wyrok!

W kontekście tej walki, jedną z najważniejszych kwestii u pacjentów onkologicznych jest zadbanie o właściwe żywienie. Doświadczenia lekarzy pokazują, że już w momencie stwierdzenia zachorowania na nowotwór aż 50% pacjentów ma objawy niedożywienia. A przecież wszyscy wiemy, jak ważne w procesie zdrowienia jest, aby organizm miał wszystko, co jest mu niezbędne do procesów obronnych i do regeneracji.

Od zawsze, to bogate w wartości odżywcze jedzenie, było najbardziej oczywistym antidotum na chorobę.

Tymczasem okazuje się, że nawet 85% pacjentów z nowotworem złośliwym jest niedożywionych a wśród nich aż do 20% umiera, nie z powodu głównej choroby, a z powodu niedożywienia.

Te dane są z jednej strony przerażające, ale z drugiej pokazują optymistyczną perspektywę, gdzie należy szukać pomocy.

Jest to absolutny pewnik, że właściwe żywienie pacjentów onkologicznych w sposób nieoceniony wspiera leczenie wdrożone przez lekarzy, potęgując szanse pacjentów na wyzdrowienie.

Sposobem na zapewnienie zbilansowanej diety jest skorzystanie z żywienia medycznego

Żywienie medyczne ma za zadanie zapewnienie pacjentowi siły do walki z chorobą, wspomaganie regeneracji i mechanizmów obronnych organizmu. Poprawia komfort życia oraz rokowania pacjenta. Żywienie medyczne to nieodłączny element terapii przeciwnowotworowej, który często decyduje o jego przebiegu i rezultacie. 

Spis treści

• Brak właściwego żywienia może przesądzić o nieskuteczności terapii antynowotworowej, a nawet konieczności jej przerwania
• Zalecenia żywieniowe podczas leczenia onkologicznego
• Co robić, gdy pacjent chory na nowotwór nie ma ochoty na jedzenie
• Szukasz diety indywidualnej dla chorego na nowotwór - skonsultuj się z dietetykiem medycznym

Brak właściwego żywienia może przesądzić o nieskuteczności terapii antynowotworowej, a nawet konieczności jej przerwania

Niestety zarówno  sama choroba, jak również zaordynowane terapie, mogą skutkować  szeregiem objawów takich jak:

• brak apetytu,
• nudności,
• wymioty,
• szybkie uczucie sytości,
• brak łaknienia,
• suchość w jamie ustnej,
• stany zapalne jamy ustnej,
• biegunki lub zaparcia,
• trudności z połykaniem
• i niestety często jadłowstręt

Dlatego jest rzeczą absolutnie priorytetową, aby odpowiednie żywienie włączyć już w momencie rozpoznania choroby nowotworowej.

Dzięki takiemu postępowaniu można zdecydowanie wpłynąć na poprawę efektywności leczenia, zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych, związanych z zastosowaniem terapii przeciwnowotworowej, wdrożyć profilaktykę lub leczenie niedożywienia (kacheksji) i co bardzo istotne poprawić jakość życia pacjenta.

Zalecenia żywieniowe podczas leczenia onkologicznego

Porada dietetyczna oczywiście uwzględni indywidualną sytuację pacjenta onkologicznego i pomoże zadbać o powyższe cele. Właściwe żywienie to zapewnienie wszystkich niezbędnych składników odżywczych, mikro- i makroelementów w sposób zbilansowany i dostosowany do potrzeb konkretnego pacjenta onkologicznego.

• Warto mieć na uwadze, że zapotrzebowanie kaloryczne jest zależne od braku lub obecności cech niedożywienia i waha się od 25-30 kcal/kg m.c/d u pacjentów bez cech niedożywienia, do 35 – 45 kcal/kg m.c./d u osób niedożywionych i wyniszczonych chorobowo.
• Co istotne u pacjentów onkologicznych znacząco zwiększa się zapotrzebowanie na białko do 1,2 – 2 g/kg/ m.c./d, gdzie u zdrowej osoby takie zapotrzebowanie wynosi ok 1g/kg m.c./d.
• Jeśli chodzi o proporcje żywieniowe to rozkład makroskładników powinien być następujący:
• białko ma pokrywać 15-20% dziennego zapotrzebowania,
• tłuszcz 30-50%,
• a węglowodany 35-50%,
• zaś płyny 30-40 ml/kg m.c./d.
• Trzeba też pamiętać o elektrolitach takich, jak magnez, fosfor, potas, sód i wapń.

Co robić, gdy pacjent chory na nowotwór nie ma ochoty na jedzenie?

To są wszystko istotne fakty, ale co w sytuacji kiedy pacjent nie ma ochoty zjeść posiłku, a wręcz czuje jadłowstręt, choć jego organizm tak bardzo potrzebuje odżywienia?

W takiej sytuacji warto rozważyć włączenie żywności medycznej, która zapewnia bogactwo składników odżywczych, skoncentrowanych w niewielkiej objętości.

Jest ona dostępna w postaci gotowych do spożycia drinków odżywczych o bogatym, optymalnym składzie lub proszków do sporządzania diet, które mogą też wzbogacać inne posiłki pacjenta. Zarówno jedne, jak i drugie uwzględniają też szczególne potrzeby pacjenta.

Przy zaburzeniach pasażu jelitowego idealnie sprawdzą się produkty z błonnikiem takie jak Trophic Fiber czy Enterfiber.

Dla pacjentów z zaburzeniami smaku i łaknienia, o wysokim zapotrzebowaniu na białko, najlepszym rozwiązaniem jest bezsmakowa dieta w proszku Immax, która nie wpływa na smak potraw i może być dodawana do diety pacjenta niezauważalnie.

Wielu pacjentów doceni też drinki EnergyZip, które są dostępne w trzech pysznych smakach - czekolada, truskawka i wanilia. Wszystkie mają aksamitną konsystencję, która gwarantuje tak ważną przyjemność jedzenia.

Niejednokrotnie nawet jeden posiłek w ciągu dnia, pod postacią drinka o kaloryczności 300 kcal, dostarczający aż 12 g białka, pełen witamin, składników mineralnych i kwasów Omega – 3, znacząco poprawia odżywienie organizmu.

Diety w postaci małych objętościowo i bogatych w optymalny skład odżywczy koktajli są dostępne także dla pacjentów ze współtowarzyszącą  cukrzycą, bądź zaburzeniami glikemii - mają one niski indeks glikemiczny i dodatek błonnika pokarmowego. Polecamy tutaj Diamax.

Z kolei dla pacjentów z niewydolnością nerek, poddawanych dializie, która wiąże się z dodatkowym zapotrzebowaniem na białko i energię, dedykowany jest specjalistyczny produkt Hdmax, o obniżonej zawartości składników mineralnych, takich jak sód, magnez, potas i fosfor.

Dodatkowo HDmax wzbogacony jest w cenne przeciwutleniacze i witaminy z grupy B oraz błonnik. Jeden tetra kartonik tego produktu to aż 13,4 g łatwo przyswajanego białka (kazeina i soja), 3 g błonnika i 300 kcal!

Są też diety dla pacjentów z nietolerancją na białka mleka krowiego, które zastąpiono białkiem sojowym, o równie odżywczym składzie, jak podstawowe diety - Trophic Soya.

Dla pacjentów z zaburzeniami trawienia i wchłaniania rozwiązaniem jest dieta niskotłuszczowa, bogata w oligopeptydy oraz średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe, jak Peptimax, który w swoim składzie zawiera L-glutaminę, TCM oraz zhydrolizowaną serwatkę. Sprawdzi się on także u pacjentów z zaburzeniami wątrobowymi.

Trudności z połykaniem pokarmu (np. dysfagię) rozwiązują preparaty, których podstawową funkcją jest zagęszczanie. Oparty na maltodekstrynie Instanth Clear, nie zmienia smaku i zapachu dań, do których zostaje dodany, stąd ma szerokie spektrum zastosowań.

Również dla chorych dzieci została stworzona specjalna formuła żywienia, zapobiegająca niedożywieniu w przebiegu chorób i wspierająca w regeneracji, np. Trophic Junior, przeznaczony dla dzieci w wieku 3-10 lat.

Specjalistyczne diety medyczne uwzględniają zmodyfikowane potrzeby pacjentów onkologicznych. Mogą one być stosowane jako uzupełnienie codziennej diety, a także z powodzeniem zastępować posiłki chorego. W zależności od stanu pacjenta mogą być podawane drogą doustną bądź przez sztuczny dostęp do przewodu pokarmowego (zgłębnik, PEG).

Szukasz diety indywidualnej dla chorego na nowotwór?

Powinien ułożyć ją dietetyk medyczny!

Naszym zdaniem, samodzielne korzystanie z poradników może być wskazówką do korygowania diety, albo jej urozmaicenia. Ale nie powinno być samodzielnym fundamentem, bo w tej delikatnej materii można popełnić wiele błędów. Głównie dlatego, że każdy pacjent ma inne predyspozycje i wymagania. Leczenie nigdy nie przebiega tak samo.

Możesz się z nami skontaktować - wesprzemy Cię radą odnośnie żywienia, zalecimy gotowe środki wspomagające lub ocenimy jakość obecnej diety pacjenta. Zapraszamy do kontaktu.

Więcej szczegółowych porad na temat tego, jak powinna wyglądać dieta w chorobie nowotworowej piszemy w innym artykule.

Znajdziesz tam omówienie jakie składniki odżywcze, witaminy i minerały powinien przyjmować pacjent. Przede wszystkim omawiamy, czego unikać. Zobacz przeciwwskazania przy chorobie nowotworowej

Pytania i uwagi dla czytelników

Uwagi ogólne:

Przykładowe przepisy mogą pomóc urozmaicić dietę. Warto natomiast dodać do nich pełnowartościowe substancje na przykład wysokobiałkowy Trophic Fiber w proszku. Odżywianie w trakcie choroby nowotworoej powinno wiązać się z ograniczeniem jedzenia mięsa do 500 g. oraz należy ograniczyć spożycie cukrów prostych.

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia medycznego pozwalają zbilansować dietę w trakcie leczenia żywieniowego. Jest to bardzo ważne, bo prawidłowe odżywianie stanowi jeden z najważniejszych budulców do walki z chorobą.

Produkty nad którymi warto się zastanowić podczas terapii onkologicznej:

Uwaga - pacjent powinien przyjmować produkty dostosowane do tego co toleruje, a także posiłki powinny odpowiadać rodzajowi schorzenia (bardzo ważna jest tu tolerancja niektórych składników)

• duża ilość warzyw i owoców - lecz nie wszystkich
• kasze
• produkty zbożowe, pieczywo
• chude mięso
• oleje roślinne, szczególnie olej rzepakowy, oliwa z oliwek
• produkty mleczne

Ponadto jadłospis może być uzależniony od tego czy pacjent podlega radioterapii, chemioterapii, a może innym formom leczenia onkologicznego.